روکش دندان زیرکونیا چیست و آیا با روکش سرامیکی تفاوت دارد؟

روکش دندان زیرکونیا یکی از بهترین گزینه‌ها برای افرادی‌ست که به دنبال ترکیبی از زیبایی و استحکام در درمان دندان‌های خود هستند. این روکش، از نظر دوام با روکش‌های فلزی رقابت می‌کند و در عین حال، ظاهری بسیار طبیعی و زیبا مشابه روکش‌های سرامیکی دارد.
در مقابل، روکش‌های فلزی با وجود مقاومت بالا، ظاهر مناسبی برای دندان‌های جلویی ندارند. همچنین روکش‌های سرامیکی با اینکه زیبایی قابل توجهی دارند، معمولاً به اندازه‌ی کافی مقاوم نیستند.
در این مطلب، به طور کامل با ویژگی‌ها، کاربردها، مزایا و معایب روکش‌های زیرکونیا آشنا می‌شوید.

📊 جدول مقایسه‌ای علمی روکش دندان زیرکونیا و روکش سرامیکی

ویژگی‌	روکش زیرکونیا 🦷💎	روکش سرامیکی سنتی 🦷🌟
جنس	اکسید زیرکونیوم (ZrO2)	سرامیک فلدسپات یا لیتیوم دی‌سیلیکات
مقاومت خمشی	💪 بسیار بالا (تا 1200 مگاپاسکال)	🔸 پایین‌تر (200-500 مگاپاسکال)
طول عمر	⏳ بسیار بالا – احتمال ماندگاری مادام‌العمر	🕐 متوسط (نیاز به تعویض زودتر)
زیبایی و شفافیت	بالا (بهبود یافته با HT Zirconia)	بسیار بالا (در انواع خاص)
شفافیت نور	🔅 شفاف (مدل HT مناسب برای دندان‌های جلو)	🔆 بسیار شفاف
سازگاری زیستی	✅ 100٪ زیست‌سازگار – بدون حساسیت	✅ معمولاً زیست‌سازگار
ساییدگی دندان مقابل	⚠️ ممکن است (در صورت پولیش ناقص)	✔️ کمتر ساینده است
احتمال پوسیدگی ثانویه	⚠️ بله (زیر روکش اگر مراقبت نشود)	⚠️ مشابه
نیاز به تراش دندان	🪚 کمتر (در ضخامت کم مقاوم است)	🪚 بیشتر
قابلیت استفاده در دندان‌های عقب	✅ ایده‌آل (مقاومت بالا)	⚠️ آسیب‌پذیر در عقب

روکش دندان زیرکونیا چیست؟

روکش دندان زیرکونیا در واقع نوعی پروتز دندانی‌ست که دندانپزشک برای جایگزین کردن تاج دندان آسیب‌دیده از آن استفاده می‌کند. این پروتزها را با مواد مختلفی می‌سازند؛ مانند سرامیک، فلز-سرامیک یا فلز خالص. اگر دندانپزشک از ماده‌ای به نام زیرکونیوم استفاده کند، این روکش با نام روکش دندان زیرکونیا شناخته می‌شود.

دندانپزشک روکش‌های زیرکونیا را با استفاده از اکسید زیرکونیوم می‌سازد؛ ماده‌ای سرامیکی که به دلیل دوام و استحکام بالا، در دندانپزشکی کاربرد زیادی دارد. طراحی این روکش‌ها به گونه‌ای است که ظاهر طبیعی دندان‌ها را به‌خوبی بازسازی می‌کنند و برای افرادی که به دنبال لبخندی زیباتر هستند، انتخابی بسیار مناسب به شمار می‌روند

دندانپزشکان از روکش زیرکونیا برای ترمیم دندان‌هایی استفاده می‌کنند که درمان ریشه شده‌اند. اگر دندان را نتوان بیلداپ یا بازسازی کرد، این روکش گزینه‌ی نهایی و مناسبی برای ترمیم پس از درمان ریشه محسوب می‌شود.

روکش های زیرکونیومی فلزی هستند یا غیرفلزی به شمار می‌روند؟

روکش‌های زیرکونیا فلزی نیستند، اگرچه زیرکونیوم خود فلز محسوب می‌شود. این روکش‌ها از ماده‌ای به نام دی‌اکسید زیرکونیوم (ZrO2) ساخته می‌شوند که یک ترکیب سرامیکی کریستالی است و خواص فیزیکی و ساختاری متفاوتی نسبت به فلز زیرکونیوم دارد.

فرق روکش زیرکونیا با سرامیک چیست؟

روکش‌های زیرکونیا در اصل نوعی از روکش‌های تمام سرامیکی هستند و مقایسه‌ی مستقیم آن‌ها با سایر سرامیک‌ها چندان دقیق نیست. اما اگر بخواهیم روکش‌های تمام سرامیکی غیر زیرکونیایی را با روکش‌های زیرکونیا مقایسه کنیم، باید بگوییم روکش‌های زیرکونیا در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. دلیل این محبوبیت، استحکام بالای زیرکونیا است؛ به طوری که استحکام روکش‌های زیرکونیا با روکش‌های فلزسرامیک (PFM) قابل مقایسه است و در عین حال ظاهر طبیعی‌تری نسبت به آن‌ها دارد.

نکات جالب درباره ماده زیرکونیا

• از دهه 1960 تاکنون، زیرکونیا کاربردهای مختلف پزشکی و دندانپزشکی داشته است.
• زیرکونیا برای ساخت پروتزهای مختلف در جراحی لگن، انگشت و گوش استفاده می‌شود.
• روکش‌های زیرکونیا با اینکه فلزی نیستند، قوی‌ترین روکش‌های دندانی هستند و به همین دلیل به «فولاد سرامیکی» معروف شده‌اند.
• از دهه 1990، زیرکونیا برای ساخت پست‌های ریشه و ایمپلنت‌ها نیز به کار رفته است. (پست ریشه داخل ریشه دندان قرار می‌گیرد و به حفظ ترمیم‌ها، پرکردگی‌ها و روکش‌ها کمک می‌کند.)

انواع روکش های تمام سرامیک زیرکونیا کدامند؟

روکش های زیرکونیا به دو صورت ساخته می شوند:

روکش‌های زیرکونیا مونولیتیک (Monolithic Zirconia)

این نوع روکش‌ها استحکام خمشی بسیار بالایی حدود 1200 مگاپاسکال دارند.

به همین دلیل می‌توان با اطمینان از آن‌ها برای دندان‌های خلفی (عقبی) استفاده کرد.

روکش‌های مونولیتیک معمولا مات (اپک) هستند و به همین دلیل بیشتر برای دندان‌های عقب که کمتر دیده می شوند، مناسب اند.

موارد استفاده:

وقتی فرد تعدادی از دندان‌هایش را از دست داده، می‌توان از آن‌ها برای بریج استفاده کرد.

افراد مبتلا به براکسیزم (دندان قروچه) می‌توانند از این روکش‌ها استفاده کنند، چون ساختار مستحکمشان مقاومت بالایی در برابر فشارهای زیاد دارد.

وقتی فضای بین فک‌ها کم باشد، این روکش‌ها گزینه خوبی هستند چون حتی با ضخامت کم هم استحکام کافی دارند و نیازی به تراش زیاد دندان نیست.

اگر رنگ دندان زیرین تغییر زیادی کرده باشد (مثلا به خاطر پست و کور یا اباتمنت ایمپلنت)، این روکش‌ها می‌توانند رنگ تیره را کامل بپوشانند.

بهترین دندان، دندان طبیعی خود شماست!

رویکرد ما در مجموعه دندانپزشکی آرتمان درمان انجام درمان به صورت محافظه کارانه و با حفظ حداکثری نسج دندان طبیعی است. اگر به دنبال درمانی اصولی، طبیعی ومحافظه کارانه هستید، با همین نگاه میزبان شما در آرتمان درمان هستیم.

02166003625 09021216575

روکش‌های زیرکونیا با شفافیت بالا (High Translucent Zirconia)

روکش‌های زیرکونیا با شفافیت بالا دارای استحکام خمشی بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ مگاپاسکال هستند. این روکش‌ها به خاطر شفافیت بالا، به خوبی با رنگ طبیعی دندان‌ها هماهنگ می‌شوند و زیبایی ظاهری دندان‌ها را حفظ می‌کنند. از آنجا که هم استحکام و هم زیبایی را دارند، می‌توان از آن‌ها هم در دندان‌های جلویی و هم در دندان‌های عقبی استفاده کرد.

مزایای روکش دندان زیرکونیا چیست؟

روکش دندان زیرکونیا به خاطر مزایایش به سرعت تبدیل به یکی از پرکاربردترین مواد در دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی شده است. امروز نه فقط روکش‌ها، بلکه بریج‌ها، ونیرها و حتی ایمپلنت‌ها هم با زیرکونیا ساخته می‌شوند. تعداد پروتزهایی که از این ماده ساخته می‌شوند به شدت در حال افزایش است.

برخی از مهمترین مزایای روکش های ساخته شده از زیرکونیا عبارتند از:

ظاهر بسیار زیبا و قابل توجه

روکش دندان زیرکونیا به طور طبیعی سفید است و به همین دلیل خیلی راحت با رنگ دندان‌های طبیعی ما هماهنگ می‌شود. مثل کامپوزیت‌ها و سرامیک که در انواع سایه‌های سفید موجودند، زیرکونیا هم طیف رنگی گسترده‌ای دارد که انتخاب را راحت‌تر می‌کند.

مهم‌تر از همه، روکش زیرکونیا شفاف است و شفافیت دندان طبیعی را به خوبی تقلید می‌کند. درست مثل روکش‌های سرامیکی، تاج‌های زیرکونیا رفتار مینای دندان را در برخورد با نور و روشنایی بازسازی می‌کنند و به همین خاطر ظاهرشان کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد..

ساختار یکدست و بدون فلز روکش زیرکونیا

روکش‌های زیرکونیا یکدست هستند و در ساختار آن‌ها هیچ ماده دیگری وجود ندارد. برخلاف روکش‌های فلزی یا روکش‌های PFM که لایه‌ای فلزی دارند، روکش زیرکونیا فقط از خود زیرکونیا ساخته شده و هیچ فلز دیگری در آن نیست. به همین دلیل، این روکش‌ها جزو روکش‌های تمام سرامیکی به حساب می‌آیند.

روکش زیرکونیا، بدون حساسیت و کاملاً سازگار با بدن

روکش دندان زیرکونیا کاملاً زیست‌سازگار است و هیچ حساسیتی در هیچ فردی ایجاد نمی‌کند. تحقیقات انجام شده تا به امروز نشان داده که زیرکونیا هیچ عارضه‌ای ندارد. این موضوع در حالی است که روکش‌های تمام فلزی و PFM ممکن است در برخی افراد باعث حساسیت شوند.

استحکام فوق‌العاده و مقاومت بالا در برابر سایش

تاج‌های زیرکونیا قوی‌ترین روکش‌های دندانپزشکی هستند که می‌توانند فشار و سایش شدید را به خوبی تحمل کنند. برخلاف روکش‌های دیگر سرامیکی، زیرکونیا خیلی کمتر آسیب می‌بیند و بسیار مقاوم است. اگر مراقبت خوبی از آن‌ها انجام شود، می‌توان تا آخر عمر بدون نیاز به تعویض از آن‌ها استفاده کرد.

می‌گویند این روکش‌ها حداقل پنج برابر قوی‌تر از سایر روکش‌های تمام سرامیکی هستند. به همین دلیل، در برابر نیروهای قوی جویدن یا گاز گرفتن مقاومت زیادی دارند و استحکام خمشی بالایی (حدود 1200 مگاپاسکال) دارند که نشان‌دهنده قدرت تحمل بالای آن‌هاست.

معایب روکش دندان زیرکونیا

روکش دندان زیرکونیا با وجود همه مزایایی که دارد، چند مورد معایب هم دارد که باید به آن‌ها توجه کرد:

ممکن است باعث سایش دندان‌های مقابل خود شوند

روکش زیرکونیا خیلی سخت و مقاوم است، اما اگر سطح آن به خوبی صاف و صیقل داده نشود، ممکن است باعث سایش دندان‌های فک مقابل شود.

احتمال ایجاد پوسیدگی ثانویه در دندان روکش شده

خود زیرکونیا خیلی مقاوم است و خراب نمی‌شود، ولی ممکن است دندانی که روکش شده به مرور پوسیده شود. این پوسیدگی معمولاً در ابتدا دیده نمی‌شود و فقط زمانی مشخص می‌شود که پوسیدگی عمیق‌تر شود و در معاینه یا عکس رادیولوژی معلوم شود.

قیمت بالاتر نسبت به روکش‌های دیگر

روکش زیرکونیا معمولاً قیمت بیشتری دارد، ولی چون دوام و ماندگاری بالایی دارد، می‌تواند به نوعی یک سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد.

تفاوت روکش زیرکونیا با روکش سرامیکی

در کشور ما نصب روکش‌های سرامیکی بسیار رایج است. زیرا زیبایی قابل توجهی دارند. بزرگترین مزیت دیگر روکش‌های فول سرام نسبت به روکش های زیرکونیایی (آنگونه که می‌گویند) زیبایی است. با این حال، به لطف جدیدترین تکنیک‌های ساخت، روکش دندان زیرکونیا را می‌توان به همان زیبایی دیگر روکش های سرامیکی نیز ساخت.

روکش زیرکونیا نسبت به دیگر روکش‌های سرامیکی چند تفاوت مهم دارد:

• از نظر مقاومت، روکش زیرکونیا بسیار قوی‌تر است و فشارهای بیشتری را تحمل می‌کند.
• معمولا طول عمر و ماندگاری روکش‌های زیرکونیا از روکش‌های سرامیکی معمولی بیشتر است.
• روکش‌های سرامیکی دیگر بیشتر در معرض آسیب و شکستگی قرار می‌گیرند.
• روکش‌های زیرکونیا می‌توانند با ضخامت کمتری ساخته شوند که باعث می‌شود ظاهر طبیعی‌تر و زیباتری داشته باشند.

مراقبت و نگهداری از روکش دندان زیرکونیا

روکش‌های زیرکونیا اگرچه بسیار مقاوم و بادوام هستند، اما برای حفظ طول عمر و کارایی آن‌ها، مراقبت صحیح لازم است. رعایت بهداشت دهان و دندان، اولین و مهم‌ترین قدم برای جلوگیری از پوسیدگی ثانویه و آسیب‌های احتمالی به روکش است.

مسواک زدن منظم حداقل دو بار در روز و استفاده روزانه از نخ دندان، به تمیزی اطراف لبه‌های روکش و جلوگیری از تجمع پلاک‌های میکروبی کمک می‌کند. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و پاک‌سازی حرفه‌ای، به حفظ سلامت روکش و دندان‌های زیر آن کمک می‌کند.

از وارد آوردن فشارهای زیاد و جویدن اجسام سخت مانند یخ، ته‌دیگ یا خوراکی‌های خیلی سفت بپرهیزید، چرا که این کار ممکن است باعث ترک خوردن یا آسیب به روکش شود. همچنین در صورت داشتن عادت دندان قروچه (براکسیسم)، استفاده از محافظ دندان در شب توصیه می‌شود تا از فشارهای اضافی روی روکش جلوگیری شود.

با رعایت این نکات ساده، می‌توانید مطمئن باشید که روکش زیرکونیا سال‌ها بدون نیاز به تعویض، عملکرد و زیبایی خود را حفظ خواهد کرد.

موارد کاربرد و محدودیت‌های روکش زیرکونیا

روکش زیرکونیا برای دندان‌های جلویی و عقبی مناسب است چون هم زیباست و هم بسیار مقاوم. مخصوصاً برای دندان‌های عقبی که فشار جویدن بیشتر است، گزینه خوبی است.

این روکش‌ها با ضخامت کم، برای دندان‌هایی که فضای کمی دارند یا رنگ‌شان تغییر کرده، خیلی مناسب‌اند و می‌توانند رنگ زیرین را خوب بپوشانند.

اما اگر دندان‌قروچه شدید دارید و محافظ دندان نمی‌گذارید، ممکن است روکش زیرکونیا به دندان‌های مقابل آسیب بزند. همچنین وقتی دندان پایه خیلی ضعیف باشد، بهتر است گزینه‌های دیگری را انتخاب کنید.

جمع بندی

با تمام مزایا و معایبی که برای روکش زیرکونیا گفتیم، در نهایت باید دید کدام نوع روکش برای شما مناسب‌تر است. هدف اصلی همیشه حفظ حداکثری بافت طبیعی دندان شماست و انتخاب روکش باید بر همین اساس انجام شود. اگر به دنبال مرکزی هستید که در تمام مراحل درمان — از نخستین جلسه مشاوره تا پایان مسیر — بر این اصول تکیه داشته باشد، در آرتمان درمان آماده‌ایم با همین نگاه از شما میزبانی کنیم.

❓پاسخ به سوالات رایج درباره روکش دندان زیرکونیا

📚منابع

www.nidcr.nih.gov
ada.org
thejpd.org