5 علت اصلی بوی بد دهان و روش های ساده درمان آن

بوی بد دهان یا تنفس بدبو که به آن هالیتوزیس نیز گفته می‌شود یک وضعیت آزاردهنده است که در اغلب افراد موجب استرس و اضطراب می‌شود. با اینکه در داروخانه‌ها انواع مختلفی از آدامس‌ها، خوشبوکننده‌ها، دهانشویه‌ها و سایر محصولات جهت رفع یا درمان بوی بد دهان موجود هستند، اما بیشتر این محصولات تاثیری موقتی برای برطرف کردن این وضعیت داشته و درمانی دائمی محسوب نمی‌شوند. در این مقاله تلاش شده تا درباره علل این معضل و برخی از مهم‌ترین روش‌های برطرف کردن آن نکاتی ارائه شود.

🦷 جدول خلاصه عوامل بوی بد دهان و راهکارها

🧪 عامل اصلی	⚠️ توضیح کوتاه	✅ راهکار پیشنهادی
🦷 پوسیدگی و لثه	تجمع پلاک، التهاب، خون‌ریزی → بوی مزمن	جرم‌گیری، ترمیم، مراجعه به دندان‌پزشک
😮 خشکی دهان	کاهش بزاق → رشد باکتری‌ها	نوشیدن آب، آدامس زایلیتول، پرهیز از الکل/داروها
🚬 مصرف سیگار	ترکیبات شیمیایی + خشکی دهان	ترک یا کاهش سیگار، دهانشویه ضدعفونی‌کننده
👅 زبان	تجمع باکتری در پرزهای عقب زبان	تمیز کردن زبان با اسکرپر ۲ بار در روز
💉 بیماری‌های سیستمیک	دیابت، کلیه، کبد، رفلاکس → بوی خاص و شدید	درمان بیماری زمینه‌ای، مشاوره با پزشک

شایع ترین دلایل بوی بد دهان کدامند؟

به طور کلی بوی بد دهان ممکن است منشأ داخلی یا خارج از دهان داشته باشد و معمولاً عوامل داخل دهانی بسیار شایع‌تر هستند. این بو عمدتاً در اثر فعالیت و تکثیر باکتری‌های داخل دهانی ایجاد می شود. فعالیت این باکتری‌ها منجر به تولید مولکول‌های شیمیایی حاوی سولفور می شود که بوی ناخوشایندی دارند. در ادامه مقاله توضیح داده خواهد شد که فعالیت باکتری ها به چه شکل و از چه طریقی موجب هالیتوزیس می شوند.

۱. دندان‌ها و لثه‌ها

شایع‌ترین دلایل بوی نامطبوع دهان را باید در لثه‌ها و دندان‌ها جستجو کرد. باقی‌ ماندن پلاک میکروبی روی دندان باعث ایجاد پوسیدگی دندان می‌شود که در صورت پیشرفت و ایجاد حفره به محلی مملو از باکتری و محصولات باکتریایی تبدیل می‌شود که خود از عوامل مهم بوی بد دهان است. پیشرفت پوسیدگی به نوبه خود باعث التهاب و عفونت ریشه‌ها و ایجاد آبسه‌های دندانی خواهد شد که خود از دیگر عوامل هالیتوزیس خواهد بود.

شیار لثه‌ای یک ناحیه آناتومیک طبیعی است که عمق آن می‌تواند بین ۱ تا ۳ میلیمتر باشد. در بیماری‌های لثه شیار لثه از حد طبیعی عمیق‌تر شده و اغلب قابل تمیز کردن با مسواک و نخ دندان نیست و محل مناسبی برای تجمع باکتری‌ها محسوب می‌شود. لثهٔ ملتهب بسیار مستعد خون‌ریزی است و با کمترین تحریک، دچار خون‌ریزی می‌شود؛ این خون‌ریزی خود یکی از عوامل ایجاد بوی ناخوشایند دهان است

عدم درمان ژنژیویت، آن را به پریودنتیت تبدیل می‌کند که از مرحله قبل وخیم‌تر است و به همان نسبت باعث بوی زننده‌تری می‌شود. جرم‌های زیر لثه که در ناحیه‌ٔ زیر لبه‌ٔ لثه تجمع می‌یابند و به‌راحتی قابل مشاهده نیستند، نقش اصلی را در بروز بیماری لثه ایفا می‌کنند و می‌توانند یکی از عوامل ایجاد بوی بد دهان باشند.

۲. خشکی دهان

بزاق از ترکیب‌های بسیار با ارزشی تشکیل شده است که دهان را به طور دائم تمیز می‌کند. بزاق همچنین، ترکیب‌های حاصل از باکتری‌های پوسیدگی‌زا را خنثی و به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. بنابراین، یکی از عوارض کمبود بزاق می‌تواند بوی بد دهان باشد. کاهش آب بدن به هر دلیلی مانند تشنگی و گرسنگی طولانی‌مدت یا مصرف برخی داروها می‌تواند منجر به خشکی دهان شود.

در هنگام خواب، میزان ترشح بزاق به طور طبیعی کاهش می‌یابد که این موضوع یکی از دلایل بوی خاص دهان در ابتدای صبح است، به‌ویژه در افرادی که خر و پف می‌کنند یا با دهان باز می‌خوابند

گاهی خشکی دهان می‌تواند به صورت ثانویه به دنبال بیماری یا استفاده از داروها ایجاد شود. در این نوع خشکی دهان، بزاق یا اصلا وجود ندارد یا بسیار اندک است و بوی بد ناشی از آن نیز اغلب شدید است.

۳. سیگار و دخانیات

دود سیگار به‌خاطر بوی تند ترکیبات شیمیایی آن باعث خشکی دهان شده و محیط را برای بروز بیماری‌های لثه مستعد می‌کند. افرادی که سیگار می‌کشند، تقریباً به‌طور مزمن دهان‌شان بوی نامطبوع‌تری نسبت به افراد غیرسیگاری دارد.

۴. زبان

سطح زبان مملو از پرزهای چشایی است. بین این پرزها، شیارها و فضاهایی تشکیل می‌شود. عمق این شیارها در قسمت عقب زبان بسیار بیشتر است. این فضاها منطقه مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌های گرم منفی است که باعث بوی بد دهان می‌شوند.

۵. بیماری‌های سیستمیک

در افراد مبتلا به دیابت حالتی به نام کتواسیدوز دیابتی وجود دارد که در آن بدن قادر به شکستن گلوکز و استفاده از آن به‌عنوان مهم ترین منبع انرژی نیست. در این حالت بدن شروع به شکستن چربی می‌کند و به دنبال آن یک ماده شیمیایی به نام کتون در بدن تولید می‌شود که منجر به تولید نفس نامطبوع در بیماران دیابتی می‌شود.

نارسایی کبد یکی دیگر از دلایل بوی نامطبوع دهان است و گاهی این علامت در تشخیص زود هنگام بیماری‌های کبدی بسیار موثر است.

نفس افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه معمولاً بوی ماهی یا آمونیاک می‌دهد که دلیل آن غلظت بالای اوره در بزاق است. سینوزیت، برونشیت و تورم لوزه‌ها از دیگر عوامل هالیتوزیس هستند. همان طور که می‌دانید سینوس‌ها به محیط داخل دهان راه دارند و می‌توانند عفونت و باکتری‌ها را به آنجا منتقل کنند که این یکی از اصلی‌ترین دلایل بوی بد دهان است.

بازگشت اسید معده به سمت بالا و ورود آن به دهان نیز یکی دیگر از دلایل هالیتوزیس است. تحقیقات نشان داده‌اند که باکتری هلیکو باکتر پیلوری که موجب زخم معده می‌شود، اگر وارد دهان شود باعث بوی نامطبوع دهان می‌شود. رفلاکس معده می‌تواند علاوه بر هالیتوزیس، منجر به حساسیت دندان‌ها در برابر سرما و گرما شود.

بهترین دندان، دندان طبیعی خود شماست!

رویکرد ما در مجموعه دندانپزشکی آرتمان درمان انجام درمان به صورت محافظه کارانه و با حفظ حداکثری نسج دندان طبیعی است. اگر به دنبال درمانی اصولی، طبیعی ومحافظه کارانه هستید، با همین نگاه میزبان شما در آرتمان درمان هستیم.

02166003625 09021216575

برای درمان و رفع بوی بد دهان چه کنیم؟

در بیشتر موارد دنبال کردن نکات و موارد ساده زیر می‌تواند به راحتی به رفع بوی بد دهان کمک کند. همچنین افرادی که به صورت مزمن با هالیتوزیس مواجه هستند بهتر است با یک پزشک یا دندانپزشک در این خصوص مشورت کنند.

رعایت بهداشت دهان

غالباً توجه به بهداشت دهان و رسیدگی به پاتولوژی دندانی، مشکل را برطرف می‌کند. استفاده از مسواک و نخ دندان و حذف پلاک میکروبی می تواند یکی از بهترین درمان های خانگی بوی بد دهان باشد. این کار علاوه بر کاهش یا از بین بردن هالیتوزیس، به افزایش سلامت دندان ها نیز کمک می کند.

تمیز کردن زبان

لایه زرد یا سفید رنگ روی زبان می‌تواند یکی از شایع ترین علت های بوی بد دهان به خصوص در اوایل صبح باشد. تمیز کردن زبان باید دو بار در روز به کمک تمیز کننده زبان انجام شود. تمیز کننده‌های زبان را باید به آرامی و بدون آسیب رساندن به جوانه‌های چشایی روی زبان استفاده نمود.

استفاده از دهانشویه های بهداشتی

برخی از دهانشویه‌ها می‌توانند به صورت موقت به رفع بوی بد دهان کمک کنند. چنانچه علت بوی نامطبوع دهان مشکل اساسی و زمینه ای نباشد، دهانشویه‌های بهداشتی می‌توانند علاوه بر خوش بو کردن دهان باکتری های مضر داخل دهان را نیز از بین ببرند. برای اینکه بتوانید یک دهانشویه مناسب تهیه کنید می توانید از دندانپزشک خود کمک بگیرید.

نوشیدن آب

خشکی دهان به هر دلیل که باشد محل بسیار مناسبی برای فعالیت باکتری‌ها ایجاد می‌کند که موجب بد بویی دهان می‌شود. برای حفظ رطوبت دهان و کاهش تکثیر باکتری‌ها، وجود بزاق دهان ضروری است. تولید بزاق با توازن آب بدن رابطه نزدیکی دارد در نتیجه باید در طول روز به مقدار کافی آب نوشید.

ترمیم دندان‌های پوسیده

حذف باکتری‌های دهان در رفع بوی نامطبوع دهان بسیار موثر است. همچنین جرم‌گیری دندان‌ها با قلم‌های دستی و اولتراسونیک و حذف جرم‌های بالا و زیر لثه‌ای در برطرف شدن این وضعیت بسیار کمک کننده است. به جز این، ترمیم دندان هایی که دچار پوسیدگی گسترده شده یا به دلیل سایر عوامل دچار شکستگی و آسیب شده، می تواند تا حد زیادی به رفع بوی بد دهان کمک کند.

درمان ضایعات غیردهانی

اگر علت اصلی بوی نامطبوع برخی ضایعات موجود در بینی، سینوس‌ها، حلق، معده، ریه‌ها و بیماری‌های سیستمیک باشد، باید به موقع تشخیص داده شده و متناسب با هر علت درمان در نظر گرفته شود.

درمان بیماری های لثه

همانطور که اشاره شد، بیماری های لثه می تواند یکی از علت های اصلی بوی بد دهان باشد. اگر به هر شکلی از بیماری لثه مبتلا هستید، دندانپزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد که به یک پریودنتیست یا متخصص لثه مراجعه کنید تا طرح درمان مناسب با وضعیت لثه شما را آغاز کند.

کاهش مصرف غذاهایی که می توانند منشاء هالیتوزیس باشند

برخی میوه‌ها، سبزیجات و غذاها نیز می‌توانند باعث بد بویی دهان شوند. پس از مصرف این خوراکی‌ها موادی به جریان خون شما راه می‌یابند و از آنجا برای دفع شدن به ریه‌ها می‌روند. برای کاهش بوی نامطبوع ناشی از این خوراکی ها بهتر است مصرفشان را کاهش داد.

کاهش مصرف سیگار

سیگار علاوه بر ایجاد سرطان، می‌تواند به لثه‌ها نیز آسیب برساند، باعث تغییر رنگ دندان ها شده و بوی بدی در مجاری تنفسی ایجاد کند. بهتر آن است که مصرف سیگار را به کلی ترک کرد. اما کاهش مصرف آن و یا جایگزین کردن سیگار با آدامس های حاوی نیکوتین و یا روش های دیگر برای افرادی که قادر به ترک آن نیستند، می تواند نقش مهمی در رفع بوی بد دهان داشته باشد.

جویدن آدامس حاوی زایلیتول

باکتری های موجود در دهان از قند و یا شکر مواد غذایی که ما مصرف می کنیم تغذیه می کنند و از آن ها برای تولید اسید استفاده می کنند. این روند به مرور زمان باعث تحلیل مینای دندان و بد بو شدن تنفس می شود.

می توان با جویدن آدامس زایلیتول (قندی که برای دندان ها مفید است) علاوه بر تحریک ترشح بیشتر بزاق به از بین بردن باکتری های ایجاد کننده بوی نامطبوع دهان کمک کرد.

✅نگاهی جامع به درمان بوی بد دهان

درمان مؤثر هالیتوزیس نیازمند نگاهی جامع، علمی و فردمحور است؛ نگاهی که تنها به از بین بردن علائم اکتفا نمی‌کند، بلکه ریشه‌ علل را شناسایی کرده و با دقت در عوامل دهانی و غیردهانی، برنامه‌ای متناسب با شرایط هر فرد ارائه می‌دهد. این فرآیند نه‌تنها شامل رعایت بهداشت دهان، درمان بیماری‌های لثه و پوسیدگی‌هاست، بلکه توجه به عادات روزمره، تغذیه، وضعیت عمومی بدن و حتی سلامت روان را نیز دربر می‌گیرد. اگر به‌دنبال یک مرکز درمانی هستید که از نخستین جلسه مشاوره تا پایان مسیر، همراه‌تان باشد و بر پایه همین رویکرد جامع عمل کند، ما در آرتمان درمان با همین نگاه در کنارتان هستیم.

❓ سؤالات رایج درباره بوی بد دهان و پاسخ آن‌ها