آشنایی کامل با پلاک دندان + (معرفی روش های از بین بردن پلاک دندانی)
- تـاریـخ:
- دسته بندی: مقالات, مقالات دندانپزشکی عمومی
- نوشته شده توسط آرتمان درمان
- بدون نظر کاربران
فهرست عناوین این نوشتار
اصلی‌ترین منشأ بیماری‌های دهان و دندان، پلاک دندانی است. در واقع، پلاک به‌تنهایی نمی‌تواند موجب بروز مشکل شود؛ این ساختار همیشه وجود دارد و روزانه تشکیل می‌شود. اما در صورت عدم مدیریت مناسب، می‌تواند به طیف وسیعی از مشکلات درون حفره دهان منجر شود. بنابراین، پیشگیری یا رفع این ماده کلید حفظ سلامت دهان و دندان است.
🦷 جدول علمی: خلاصه نکات کلیدی درباره پلاک دندانی
| 🧪 موضوع | 💡 توضیح | ✅ راهکار |
| 🦠 پلاک دندان | لایه‌ای چسبنده از باکتری روی دندان‌ها که روزانه تشکیل می‌شود | مسواک و نخ دندان روزانه 🪥🧵 |
| ⚠️ علائم | لکه زرد، بوی بد دهان، ورم لثه، حساسیت | معاینات منظم دندانپزشکی 🦷👨⚕️ |
| 🧬 علت تشکیل | چسبندگی باکتری‌ها به دندان و تکثیر آن‌ها | رعایت بهداشت دهان و کاهش مصرف قند 🍭 |
| 🪨 تبدیل به جرم | اگر پلاک حذف نشود، سفت و معدنی می‌شود | جرمگیری حرفه‌ای توسط دندانپزشک 🦷✨ |
| 😬 خطرات | پوسیدگی دندان، بیماری لثه، از دست دادن دندان | پیشگیری با روتین منظم بهداشتی ⏰🪥 |
پلاک دندان چیست؟
پلاک، ماده‌ای نرم، چسبنده، شفاف و محکم است که بر سطح دندان‌ها تجمع می‌یابد. این ساختار با اصطلاح “پلاک باکتریایی” یا “پلاک میکروبی” بهتر توصیف می‌شود، چراکه تقریباً به‌طور کامل از باکتری‌ها و فرآورده‌های آن‌ها تشکیل شده است. چسبندگی پلاک به حدی است که با جریان بزاق یا شست‌وشوی ساده با آب از سطح دندان جدا نمی‌شود.
برخلاف تصور رایج، پلاک دندانی صرفاً خرده‌های مواد غذایی نیست و نیز حاصل تجمع تصادفی میکروارگانیسم‌ها نیست.
پلاک باکتریایی چگونه تشکیل می‌شود؟
درواقع تجمع پلاک روی دندان‌ها نتیجه‌ی سلسله وقایعی فوق‌العاده سازمان‌یافته و برنامه‌ریزی‌شده است. بقای موجودات در محیط دهان به توانایی آن‌ها به اتصال سطوح بستگی دارد. باکتری‌هایی که قادر نباشند به سطوح دهانی مثل مخاط و سطوح دندانی، چسبندگی پیدا کنند و معلق بمانند، با بزاق دهان شسته شده و حذف می‌شوند.
باکتری‌های موجود در پلاک دندانی که عمدتا از نوع استرپتوکوک‌ها هستند، دو خاصیت مهم دارند:
- خاصیت چسبندگی به دندان‌ها و یا هر ساختمان جامد دیگری در دهان مثل ترمیم‌ها، بریس‌های ارتودنسی و یا انواع پروتز مثل روکش دندان، بریج دندان و پروتز پارسیل و حتی جرم‌ها‌ی دندانی (این خاصیت به وسیله‌ی گیرنده‌های خاصی که در این باکتری‌ها وجود دارد، امکان‌پذیر است.)
- خاصیت پیوستگی به یکدیگر و تشکیل توده یا کلنی دادن (باکتری‌ها بوسیله‌ی ماتریس یا ماده‌ی زمینه‌ای ضخیم که از پروتئین‌ها و پلی‌ساکاریدها تشکیل شده است قادرند توده‌ای پیوسته را تشکیل دهند.)
این خاصیت چسبندگی و پیوستگی به باکتری‌ها فرصت می‌دهد تا به شکل موفقیت‌آمیز اجتماعاتی در سطح دندان ایجاد کنند. هنگامی که این باکتری‌ها اتصال یافتند، این میکروارگانیسم‌ها ازدیاد رشد یافته و به شکل طرفی تکثیر می‌شوند تا به صورت توده‌ای توری مانند تمام سطح دندان را بپوشانند.
علائم و نشانه های پلاک دندان چیست؟
تشخیص زودهنگام پلاک برای جلوگیری از عوارض بیشتر در حفره دهان بسیار ضروری است. برخی از علائم و نشانه های رایج تجمع پلاک که قابل توجه هستند عبارتند از:
- لکه های زرد یا قهوه ای روی دندان ها
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- احساس چسبندگی یا تیرگی روی دندان ها
- ورم لثه
- گاها حساسیت دندان
- در برخی موارد خونریزی لثه
خطرات عدم حذف پلاک دندان چیست؟
اگر پلاک دندانی به موقع برداشته نشود، می تواند عواقب جدی برای سلامت دهان و دندان در بر داشته باشد. این مساله می تواند منجر به پوسیدگی دندان، ایجاد حفره، بیماری لثه و در آینده حتی از دست دادن دندان شود. علاوه بر این، باکتری های موجود در پلاک می توانند وارد جریان خون شده و به بروز یا بدتر شدن سایر مشکلات سیستمیک مانند بیماری های قلبی عروقی و عفونت های تنفسی کمک کنند.
چگونه پلاک دندانی سبب ایجاد پوسیدگی می‌شود؟
در مراحل ابتدایی، پلاک عمدتاً شامل باکتری‌های هوازی است و توان بیماری‌زایی کمی دارد. اما با گذشت زمان و “بلوغ پلاک”، جمعیت باکتری‌ها تغییر کرده و تولید اسید آغاز می‌شود. این اسید، مخصوصاً اسید لاکتیک، باعث کاهش pH و در نهایت کاهش مواد معدنی مینای دندان می‌شود. تخریب مینا معمولاً در pH کمتر از 5.5 رخ می‌دهد.
بهترین دندان، دندان طبیعی خود شماست!
رویکرد ما در مجموعه دندانپزشکی آرتمان درمان انجام درمان به صورت محافظه کارانه و با حفظ حداکثری نسج دندان طبیعی است. اگر به دنبال درمانی اصولی، طبیعی ومحافظه کارانه هستید، با همین نگاه میزبان شما در آرتمان درمان هستیم.
02166003625 09021216575چگونه پلاک دندانی سبب ایجاد بیماری‌های لثه‌ای می‌شود؟
پلاک دندانی به دو دسته‌ی فوق‌لثه‌ای و تحت‌لثه‌ای تقسیم می‌گردد. پلاک فوق‌لثه‌ای در قسمت بالای مارجین‌های (لبه‌ها) لثه‌ها و یا درست در موازات مارجین‌های لثه‌ای دیده می‌شوند و پلاک تحت‌لثه‌ای در زیر مارجین‌های لثه‌ای، بین دندان و بافت شیار لثه‌ای مشاهده می‌گردند.
ژنژیویت یا بیماری خفیف لثه‌ای در اثر پلاک فوق‌لثه‌ای و باکتری‌های هوازی تشکیل می‌شود ولی پریودنتیت یا بیماری پیشرفته لثه به دلیل پلاک تحت‌لثه‌ای ایجاد می‌گردد. باکتری‌های موجود در پلاک تحت‌لثه‌ای عمدتا بی‌هوازی بوده و در محیط با میزان اکسیژن پایین می‌توانند زنده بمانند.
چه عواملی تجمع پلاک را مستعد می‌سازند؟
بعضی از فاکتورها موجب می‌گردند تجمع و گیر پلاک دندانی تسریع شده و در عین‌حال برداشت آن توسط شخص دشوارتر گردد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- نامرتبی دندان‌ها و وضعیت آناتومیک نامطلوب
- ترمیم‌های خشن و ناقص
- ترمیم‌های زیرلثه‌ای با لبه‌های پنهان
- پروتزهای متحرک پارسیل
- دستگاه‌های ارتودنسی ثابت که نظافت آن‌ها دشوار است
پلاک باکتریایی چگونه به جرم دندانی تبدیل می‌شود؟
در صورت عدم حذف روزانه پلاک، مینرالیزاسیون یا معدنی شدن پلاک منجر به تشکیل جرم خواهد شد. جرم از 70 تا 90 درصد ماده‌ی معدنی از جمله کلسیم و فسفات بی‌شکل تشکیل شده است.
میزان تشکیل جرم بین افراد بسیار متفاوت می‌باشد و در کودکان جرم کمتری نسبت به بزرگسالان ایجاد می‌شود. معدنی شدن ممکن است حتی در پلاک یک روزه هم آغاز شود و این مسئله اهمیت حذف پلاک میکروبی را به شکل دقیق و منظم و به طور روزانه نشان می‌دهد.
مینرالیزاسیون یا معدنی شدن پلاک فوق لثه‌ای بنظر می‌رسد در نتیجه واکنش بین بزاق، سطوح دندانی و پلاک باشد، در حالیکه جرم تحت‌لثه‌ای آهسته‌تر شکل می‌گیرد و معمولا مشکل‌تر خارج می‌شود چرا که ارتباط نزدیکتری با سطوح خشن‌تر ریشه برقرار می‌سازد. خود جرم به تنهایی عامل ایجادکننده بیماری های لثه‌ای نمی‌باشد ولی همیشه با پلاک نرم پوشیده شده است و محصولات باکتریایی را در خود حفظ می‌کند.
چه راهکارهایی برای حذف پلاک میکروبی وجود دارد؟
اصلی‌ترین راهکار جهت حذف پلاک میکروبی، روش مکانیکی حذف پلاک با مسواک و نخ دندان است. مسواک زدن دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه جهت حذف پلاک میکروبی لازم است. اگر پلاک حتی یک روز به طور کامل حذف نگردد، قابلیت معدنی شدن و تبدیل شدن به جرم را دارد. جرم دندانی دیگر با مسواک و نخ دندان قابل برداشته شدن نیست و حتما جهت حذف آن باید به دندانپزشک مراجعه کرد تا با جرمگیری دندان‌ها توسط وسایل دستی و یا اولتراسونیک، اقدام به حذف آن‌ها نماید.
علاوه بر روش مکانیکی حذف پلاک، راهکاری کمکی جهت سهولت در حذف پلاک میکروبی وجود دارد و آن استفاده از دهانشویه‌های آنتی‌باکتریال است. باید دقت شود دهانشویه‌های آنتی‌باکتریال به هیچ‌وجه جایگزین مسواک و نخ دندان نیستند، بلکه در کنار آن بکار می‌روند.
چطور از بروز پلاک های میکروبی پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از پلاک دندان کلید حفظ موثر سلامت دهان و دندان است. برخی از نکات پیشگیرانه که می توانید در این خصوص مد نظر قرار دهید عبارتند از:
- دندان های خود را حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- روزانه نخ دندان بکشید تا پلاک ها را از قسمت هایی که مسواک شما نمی تواند به آن برسد پاک کنید.
- مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین و اسیدی را محدود کنید.
- به اندازه کافی مایعات دریافت کنید تا تولید بزاق تقویت شده و بزاق به رفع پلاک کمک کند.
- سیگار یا استعمال سایر محصولات حاوی تنباکو را ترک کنید، زیرا باعث افزایش پلاک می شوند.
- به طور منظم برای جرم گیری دندان و انجام معاینات حرفه ای به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
تکنیک های صحیح مسواک زدن برای از بین بردن پلاک چیست؟
برای از بین بردن موثر پلاک های دندانی، مسواک زدن صحیح دندان ها بسیار مهم است. مراحل زیر را برای حذف بهینه پلاک دنبال کنید:
- از یک مسواک نرم و مقداری خمیر دندان حاوی فلوراید به اندازه یک نخود استفاده کنید.
- مسواک را با زاویه 45 درجه در برابر خط لثه نگه دارید.
- به آرامی با حرکات دایره ای مسواک بزنید و تمام سطوح دندان را پوشش دهید.
- به دندان های آسیاب و نواحی که دسترسی به آن ها چندان آسان نیست نیز توجه بیشتری داشته باشید.
- 2 بار در روز و حداقل 2 دقیقه مسواک بزنید
اهمیت نخ دندان کشیدن منظم برای از بین بردن پلاک
نخ دندان بخشی جدایی ناپذیر از روتین بهداشت دهان و دندان است که به حذف پلاک و جرم از بین دندان ها کمک می کند. نحوه صحیح نخ دندان کشیدن عبارت است از:
- تقریباً 30 تا 45 سانت از نخ دندان را بیرون کشیده و آن را دور انگشتان میانی خود بپیچید.
- نخ را بین انگشتان شست و سبابه خود محکم نگه دارید.
- نخ را به آرامی بین دندان های خود هدایت کنید و آن را بالا و پایین ببرید.
- آن را دور هر دندان به شکل C خم کنید و زیر خط لثه بکشید.
- این روند را برای هر دندان تکرار کنید و هر بار از یک قسمت تازه از نخ دندان استفاده کنید
نحوه استفاده از دهانشویه برای از بین بردن پلاک
استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال می تواند با از بین بردن باکتری ها و کاهش تشکیل پلاک دندان، برنامه بهداشت دهان و دندان شما را تکمیل کند. به دنبال یک دهانشویه با مواد فعال مانند کلرهگزیدین یا فلوراید باشید. پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به مدت 30 ثانیه دهان خود را با دهانشویه شستشو دهید.
👋 برای آگاهی بیشتر از روند درمان بیماری های عمومی دهان و دندان، مطالعه سایر مقالات وب‌سایت آرتمان درمان توصیه می‌شود.
آبسه دندان و لثه چیست؟ (بررسی انواع آبسه، علائم و نحوه درمان هر کدام)
دندانپزشکی محافظه کارانه چیست و چرا باید بر روی آن تمرکز شود؟
✅نتیجه‌گیری:
سلامت دهان و دندان در گرو پیشگیری و مدیریت روزانه‌ی پلاک باکتریایی است؛ ساختاری چسبنده و سازمان‌یافته که اگر به‌موقع کنترل نشود، می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات جدی مانند پوسیدگی، التهاب لثه و بیماری‌های پیشرفته پریودنتال شود. آگاهی از نحوه‌ی تشکیل پلاک، خطرات آن، و روش‌های علمی برای حذف و پیشگیری، گام نخست در حفظ سلامت پایدار دهان است. اگر به دنبال مرکزی هستید که در تمام مراحل درمان — از نخستین جلسه مشاوره تا پایان مسیر — بر این اصول تکیه داشته باشد، در آرتمان درمان آماده‌ایم با همین نگاه از شما میزبانی کنیم.
❓پاسخ به سوالات رایج درباره رفع پلاک میکروبی
چگونه می‌توان پلاک دندان را به صورت موثر از بین برد؟
مسواک زدن منظم حداقل دو بار در روز همراه با استفاده از نخ دندان و دهانشویه‌های آنتی‌باکتریال، بهترین روش‌های مکانیکی و شیمیایی برای حذف پلاک هستند.
آیا استفاده از دهانشویه به تنهایی برای کنترل پلاک کافی است؟
خیر، دهانشویه‌ها تنها مکمل روش‌های مکانیکی حذف پلاک هستند و جایگزین مسواک و نخ دندان نمی‌شوند.
چه علائمی نشان‌دهنده وجود پلاک زیاد و نیاز به مراجعه به دندانپزشک است؟
لکه‌های زرد یا قهوه‌ای روی دندان‌ها، بوی بد دهان، ورم و خونریزی لثه و احساس چسبندگی روی دندان‌ها از علائم مهم تجمع پلاک می‌باشند.
دریافت مشاوره و نوبت آنلاین
فیلد های "*" اجباری هستند
مقالات مرتبط
سیاه شدن دندان: علت، علائم، پیشگیری و درمان های موثر
سیاه شدن دندان یکی از مشکلات رایجی است که نه
چیزهایی که باید درباره متخصص لمینت دندان بدانید
انتخاب یک متخصص لمینت دندان حرفه‌ای می‌تواند تفاوت بین یک
راهنمای جامع تسریع فرآیند جوش خوردن ایمپلنت دندان
یکی از بزرگترین نگرانی ها در فرآیند درمان ایمپلنت، دوره
