دلایل خشکی دهان و راهکارهایی برای رفع خشکی دهان

آیا اغلب متوجه می شوید که برای رفع تشنگی مداوم خود به دنبال یک لیوان آب هستید؟ آیا صحبت کردن، خوردن یا بلعیدن به دلیل احساس خشکی در دهان به یک چالش برای شما تبدیل شده است؟ اگر چنین است، ممکن است مشکلی رایج به نام گزروستومیا را تجربه می کنید. در این مقاله به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان این مشکل رایج مرتبط با دهان می‌پردازیم.

🔬 جدول علمی: بررسی گزروستومیا (خشکی دهان)

🧪 بخش	🔍 جزئیات
💡 تعریف	کاهش تولید بزاق توسط غدد بزاقی، منجر به خشکی دهان
💡 علت‌ها	💊 داروها (افسردگی، آلرژی) 🦠 بیماری‌ها (دیابت، شوگرن) 🚬 سبک زندگی (سیگار، الکل، تنفس دهانی) 💧 کم‌آبی بدن
😖 علائم	🥤 تشنگی مداوم 👄 لب‌های ترک‌خورده 🗣️ سختی در صحبت و بلع 👃 بوی بد دهان
⚠️ عوارض	🦷 پوسیدگی دندان 🔥 سوزش زبان 🦾 مشکل در استفاده از دندان مصنوعی
🏠 راهکارهای خانگی	💦 نوشیدن آب 🍍 میوه‌های آبدار 🚫 پرهیز از الکل، قهوه، شکر 🍵 چای گیاهی، جوش شیرین
💊 درمان پزشکی	🧴 بزاق مصنوعی 🍬 آدامس بدون قند (زایلیتول) 💊 داروی پیلوکارپین 🪡 طب سوزنی (در برخی موارد)

منظور از خشکی دهان چیست؟

بزاق نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد. این مایع به مرطوب کردن دهان، کمک به هضم غذا و جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. هنگامی که غدد بزاقی نتوانند بزاق کافی تولید کنند، خشکی دهان ایجاد می شود.

خشکی دهان که گزروستومیا (xerostomia) هم نامیده می شود، در واقع به طور معمول به علت عملکرد ناقص غدد بزاقی ایجاد می شود. میزان ترشح بزاق به طور نرمال در حالت تحریک شده 2-1.5 و در حالت غیرتحریکی 0.4-0.3 میلی لیتر در دقیقه می باشد. زمانی تشخیص خشکی دهان قطعی می شود که ترشح بزاق در حالت تحریک شده به کمتر از 0.7-0.5 ودر حالت غیرتحریکی به زیر 0.1 میلی لیتر در دقیقه کاهش یابد.

بدون در نظر گرفتن علل ایجاد کننده، آنچه که در مورد گزروستومیا اهمیت دارد، ایجاد عارضه افزایش پوسیدگی دندان ها است. و مهم آن است که بتوان این عارضه را با آموزش ها، راهکارها و درمان های مختلف کنترل کرد.

به طور دقیق علت خشکی دهان چیست؟

گزروستومیا می تواند دلایل زمینه ای مختلفی داشته باشد. برخی از مهم ترین علل آن عبارتند از:

مصرف برخی از داروها (یک مقصر رایج)

برخی داروها (چه با نسخه و چه بدون نسخه) می توانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث خشکی دهان شوند. داروهای مرتبط با درمان آلرژی، فشار خون بالا، افسردگی و اضطراب اغلب با خشک شدن دهان همراه هستند.

به دلیل احتمال بروز برخی مشکلات در ارتباط با داروها، بررسی عوارض جانبی هر دارویی  که مصرف می کنید بسیار ضروری است و اگر فکر می کنید ممکن است داروی مصرفی شما علت خشکی دهان شما شده، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

ابتلاء به برخی از بیماری ها

برخی بیماری ها می توانند به تغییر شرایط دهان منجر شده و روی غدد بزاقی تاثیر بگذارند. رایج ترین بیماری هایی که می توانند علت خشکی دهان باشند عبارتند از:

• دیابت: سطح قند خون کنترل نشده می تواند بر عملکرد غدد بزاقی تأثیر بگذارد و منجر به گزروستومیا شود.
• سندرم شوگرن: یک اختلال خود ایمنی است که عمدتاً غدد بزاقی را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث خشکی شدن دهان و حتی خشکی چشم می شود.
•  بیماریHIV/AIDS:این ویروس می تواند مستقیماً بر غدد بزاقی تأثیر بگذارد و منجر به کاهش تولید بزاق شود.
• بیماری پارکینسون: افراد مبتلا به بیماری پارکینسون ممکن است کاهش تولید بزاق را تجربه کرده و به طور مداوم خشکی دهان را تجربه کنند.
• اختلالات خود ایمنی: شرایطی مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس می توانند غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار دهند و منجر به کاهش رطوبت دهان شوند.
• برخی درمان های پزشکی: همچنین رادیوتراپی سر و گردن می‌تواند به شکل موقت و گاه حتی به صورت دائم به غدد بزاقی آسیب زده و مانع از ترشح و جریان بزاق گردد.

بهترین دندان، دندان طبیعی خود شماست!

رویکرد ما در مجموعه دندانپزشکی آرتمان درمان انجام درمان به صورت محافظه کارانه و با حفظ حداکثری نسج دندان طبیعی است. اگر به دنبال درمانی اصولی، طبیعی ومحافظه کارانه هستید، با همین نگاه میزبان شما در آرتمان درمان هستیم.

02166003625 09021216575

برخی از عوامل مرتبط با سبک زندگی

برخی از عادات سبک زندگی می توانند خود دلیل خشکی دهان باشند و یا به ایجاد و بدتر شدن آن کمک کنند. تعدادی از این عوامل عبارتند از:

• سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو: این مسئله می تواند تولید بزاق را کاهش دهد و علائم گزروستومیا را بدتر کند.
• مصرف زیاد الکل: الکل می تواند بدن را کم آب کند و تولید بزاق را به شدت کاهش دهد.
• تنفس از طریق دهان: تنفس دهانی به جای تنفس از بینی می تواند حفره دهان را خشک کند و به علائم خشک شدن داخل دهان کمک کند. (تنفس از طریق دهان به جای بینی می تواند به علت انسداد بینی یا مشکلات سینوسی باشد)
• اضطراب از دیگر عواملی است که خشکی دهان را باعث می‌شود.

کم آبی بدن (علت تشنگی زیاد و خشکی دهان)

ننوشیدن آب کافی و کم آبی بدن می تواند باعث کاهش رطوبت دهان شود. مصرف آب کافی در طول روز بسیار مهم است. بهتر است که علاوه بر آب، از میوه ها و سبزیجات آبدار نیز استفاده شود تا هم آب بدن تامین شود و هم از مزایای آن ها بیشتر بهره برده شود. همچنین لازم است که از مصرف بیش از حد نوشیدنی های کافئین دار و شیرین خودداری کنید زیرا این موارد می توانند به کم آبی بدن کمک کنند.

علائم همراه با خشکی دهان کدامند؟

زمانی که گزروستومیا ایجاد می شود، می تواند همراه با علائم مختلفی همراه شود. برخی از علائم عبارتند از:

• تشنگی مداوم: احساس تشنگی بیش از حد، حتی پس از نوشیدن مایعات.
• احساس خشکی: احساس خشکی و چسبندگی در دهان که می تواند ناراحت کننده باشد.
• مشکل در صحبت کردن، خوردن و بلعیدن: خشکی دهان می تواند بیان کلمات، جویدن غذا و بلع راحت را دشوار کند.
• لب های خشک و ترک خورده: لب ها ممکن است خشک، ترک خورده و مستعد زخم شوند.
• بوی بد دهان: کاهش جریان بزاق می تواند به بوی بد دهان (هالیتوزیس) کمک کند.
• تغییر حس چشایی: برخی از افراد مبتلا به خشکی دهان ممکن است تغییراتی را در حس چشایی خود تجربه کنند، مانند طعم فلزی یا تلخ.

 عوارض خشک شدن دهان چیست؟

• پوسیدگی بخصوص در ناحیه طوق دندان ها (نزدیک به لثه ها)
• ژنژیویت و التهاب لثه
• بوی بد دهان
• ترک در لب ها
• اختلال و دشواری در بلع
• قرمزی و احساس سوزش بر روی زبان
• ایجاد مشکل برای پروتز های دندان مصنوعی

درمان خشکی دهان چیست؟

برخی از روش های خانگی درمان خشکی دهان عبارتند از:

• نوشیدن زیاد و مکرر مایعات: مسلماً آب بهترین نوشیدنی بوده و در رفع این عارضه کمک کننده است.
• مصرف میوه‌هایی مانند آناناس، پرتقال و هندوانه و سبزیجات بخارپز در رفع گزروستومیا بسیار موثر است.
• پرهیز از خوردن غذاهای پر نمک و پر ادویه .
• پرهیز از خوردن غذاها و نوشیدن نوشیدنی های اسیدی و قندی.
• پرهیز از نوشیدن مایعاتی که حاوی کافئین هستند مانند کوکاکولا، قهوه و چای (با مصرف هر فنجان قهوه، به همان میزان بدن دهیدراته می‌شود.)

همچنین موارد زیر برخی از درمان های طبیعی برای برطرف کردن و مدیریت زیروستومیا هستند:

• نوشیدنی‌های غیر کافئینه مثل چای بابونه در کاهش خشکی دهان موثرند.
• استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب.
• جویدن زنجبیل و یا نوشیدن چای زنجبیل و عسل
• جویدن دانه هل و یا نوشیدن چای هل دار
• نوشیدن یک لیوان آب به همراه آب لیمو و عسل
• استفاده از جوش شیرین

جوش شیرین چطور به درمان گزروستومیا کمک می کند؟

می‌تواند بسیاری از اسیدهای دهان را که مسئول مزه تلخ و فلزی در دهان هستند را خنثی کرده و حس تازگی و تمیزی را به دهان می‌بخشد.میزان کمی جوش شیرین را روی مسواک خشک بپاشید و خمیر دندان را روی جوش شیرین قرار دهید و سپس مسواک بزنید.همچنین می‌توان دو قطره آب لیمو را با یک قاشق چایخوری روغن زیتون مخلوط کرده و روزانه ۴ تا ۵ بار مقداری از آن را داخل دهان مزه مزه کرد. روغن زیتون به حرکات دهان و آب لیمو به ترشح بزاق کمک می‌کند.

 راه حل های دارویی و درمانی جهت رفع خشکی دهان کدامند؟

چنانچه راهکارهای فوق موثر واقع نشود ممکن است نیاز به تجویز بزاق مصنوعی باشد که معمولاً به صورت اسپری مصرف می‌شود.
در برخی موارد غدد بزاقی تحت تاثیر عوامل مختلف، قسمتی از عملکرد خود را از دست داده‌اند و با تحریک ترشح بزاق می‌توان خشکی دهان را بهبود بخشید. به عنوان مثال:

• مصرف آدامس‌های بدون قند یا مکیدن آبنبات‌های بدون قند (ترجیحا حاوی زایلیتول) که تولید و جریان بزاق را افزایش می‌دهد.

• دارویی به نام پیلوکارپین منجر به افزایش تولید بزاق می‌گردد. افرادی که به دنبال رادیوتراپی ناحیه سر و گردن دچار خشکی دهان شده‌اند می‌توانند با نظر پزشک خود از پیلوکارپین استفاده کنند.
• اخیرا نتایجی از تاثیرات مثبت طب سوزنی بر روی بهبود عملکرد غدد بزاقی گزارش شد‌ه است.

✅ نتیجه‌گیری

خشکی دهان یا گزروستومیا، یک مشکل رایج ولی قابل مدیریت است که شناخت دقیق علت‌ها و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی دارد. درمان این عارضه نیازمند توجه به جنبه‌های مختلف از جمله تغییر سبک زندگی، مراقبت‌های خانگی و در صورت لزوم مداخلات دارویی و تخصصی است. انتخاب یک مرکز درمانی قابل اعتماد که در تمام مراحل درمان با رویکردی جامع و حمایت‌گر همراه شما باشد، اهمیت ویژه‌ای دارد.

اگر به دنبال مرکزی هستید که در تمام مراحل درمان (از نخستین جلسه مشاوره تا پایان مسیر) بر این اصول تکیه داشته باشد، در آرتمان درمان آماده‌ایم با همین نگاه از شما میزبانی کنیم و همراه شما در مسیر بهبودی باشیم.

❓پاسخ به سوالات رایج